Panyengu yo walimi aweta somba kutuliya pa nyengu awika somba mu viziwa, pasanilika tinyama to tituza kuzinanga somba. Viyo alimi atene kukhala tchelu.

• Viyuni nge dokowi mwazinyaki, vituza ndi musana kuzinanga somba muviziwa ndipu tingavitonda pakuviwofwa.
• Katubwi ndi kanyama kanyaki ko kanga somba. Kanyama aka katuza ndi usiki aka katuaza ndi usiku so kumalanaku kwaki nkhwakusuzga chinangauli kuthya viwana kutovya.
• Munthu, chinangauli wali mugulu la vinyama cha kweni watuza kuziba somba ndi musana pamwenga usiku. Kuwika chiwika viziwa kufupi ndi kunyumba vitovya kumalana ndi munthu.
• Viyuni ndi akatubwi vinanga ukongwa somba mwaviyo  alimi atene kuvilekela cha. Chinangauli wanthu wangamala somba zosi kweni ndi nyengu zosi cha.

Matenda ndi tividonono to tiko somba

Pe matenda ghanandi kweniso tividonon ngo/to tiko somba muviziwa. Panu tilongosolengi za matenda ndi tividonono to tisanilika mmalawi.

Gas bubble disease

• Nyengu zinandi, makamaka asani alimi aweta somba zinandi muviziwa vawo, akhumbika kusazgiyamu mphepu yosomba zithuta pakugwirisa nthowa zinyaki kupatula yachilengedwi. Po alimi apanga ivi, vichitika kuti adira mphepu zinandi ukongwa muviziwa vo viyamisa nthenda iyi.
• Matenda anga nga baya ukongwa somba zimanazimana ndi zikuluso mumalo ngakuwetera somba.
• Alimi angapewa kudira mphepu zakusazgiyapu zinandi muviziwa pakugwiriska nthowa zakupimila mphepu muviziwa.

Trichodina parasite

• Utu nditunyaki mwa tuvidonono to tikola somba muviziwa.
• Tinanga liwavu la somba kweniso ma gills.
• Tuvidonono utu tuko ukongwa chambo, chlungumi ndi makumba zo zaweteka mwakuthinana ukongwa muviziwa kulekana ndi zakuwira munyanja.
• Somba zikuluzukulu ndizu zikoleka ukongwa kulekana ndi zimanazimana
• Asani ku zizima vo vipangiska kuti maji nango nga zizime ndi nyengu yo tuvidonono utu tuyandana ukongwa muviziwa.

Vinyaki  mwa vimanyikilo va tuvidonono utu muviziwa va somba

• Liwavu la somba lija lakunangika/ lija ndi vilonda
• Ma gills nga somba ngaja ngakunangika/ ngaja ndi vilonda
• Somba zisuzgika kuthuta
• Somba ziwavwi kumbiru lakulya

Kupewa kwaki kwa tuvidonono utu

• Alimi atene kupewa kuweta somba zinandi pamalo ghamana.