Module Articles

Tomato

Tomato

Mitundu

Ulimi Wa Somba

Chiyambi

Tomatoes walimika mdela lelosi Mmalawi kweni chimbi wajngi wamampha kweniso wasamalikengi chaka chosi.  Wangalimaka chaka chosi kupatula madela ngo ngawotcha ukongwa, chifukwa kokuotcha tomato wakula liwi cha ndipu patija pakusuzga kupasa.  Asni wasamalika ukongwa mungakolola mwavyo 10,000 kufika 50,000kg pa hekitala.

Chilatu

Chakulata:  Kusambizga alimi malusu ngo angalutisa panthazi ulimi wa tomato mwakulutiliya

Paumalilu wamasambilu alimi aziwi ivi:

  • Kasamalilu kamampha katomatu
  • Kuphwerere tomato kutuvinonu nd matenda
  • Awe nd zeru zakulutiska panthazi ulimi wa tomatu
  • Aziwi kusamala tomato panyengu yakukolola

Kusankha mbewu ndikuziwa vya nyengu

 Vyanyengu

  • Tomato wachita umampha mmalo wo ngakufunda
  • Kafundilu kajengi ka viyo 20-25oC ndinyengu yamsana 15-17oC nyengu yausiku.
  • Malu ngo ngafunda ukongwa kweniso Mtika utuwa unandi nthazi mphepo, vipaso viswera kupangiku ndi vuna yitija yimana. Asani malu ngazizimaso nthazi tomato waswera kufya
  • Malu ngamtika nthazi ngada matenda kweniso tomato watufya umampha cha.

Kusankha mbewu 

 Mbewu zakuzomelezgeka zemwa viyo:

 Money Maker, Marglobe, Rodade, Heinz, Homestead and Roma VF.

Maji

Dongu lijengi lamtika kweni lamtika nthazi cha.