6.1 Vidononu
6.1.1. Kapuchi
- Watulya popakuwa kweniso chingoma
- Mungatonda pakupanda liwi, kutuzgamu vingoma vo valyika ndi kachidononu
6.1.2. Ntchembere zandonda
- Zitulya mani, zituza chugulu zisuzga ukongwa asani kulivi vuwa
- Mungatonda pakupope Carbarly 85% kweniso kuwasambizga alimi.
6.1.3. Namkafumbwi
- Watulya vingoma vakumila.
- Mungatonda pakudila Actellic dust panyaki mankwala wongakuzomerezgeka
6.1.4. Magengena/ muswa
- Ngatulya mapesi ndi vingoma asani vawa
- Kuchepeska suzgu la magengena vingoma vibandilikenge po viche vimana
6.1.5. Mbewa
- Zitulya vingoma vakusungika
6.2 Matenda
6.2.1. Leaf blight
- Ngako mani panyengu yakuti vingoma vindatuzge phunga, mani ngamusi ndiwo ngayamba kukoleka asani akoleka ukongwa atufwa.
- Asani vingoma vakoleka vimana vuna yichepa.
- Tingatonda pakupanda mbewu zakuzomelezgeka asani ngako pakulu nthazi mungapopera mankhwala
6.2.2. Zimbiri
- Vingoma vikoleka nthazi ndi matenda nga mitundu uwu.
- Ngatuzga vi ufwa vifipa
- Ngako peposi pachingoma
6.2.3. Smut
- Vimanyikwiru ve viyo, kutondeka kukula kwa chingoma, mani nyanyongoloka, viphukira chomeni, mani ngazgoka nga ntchete mukati, misisi yizgoka yifipa
- Pandani mbewu zamampha kweniso mmunda mujengi mwakulimiliya
- Kubaya tividononu to tiyandaniska matenda anga.
- Pandani mbewu zozipilira
6.2.4. Kuvunda kwa Misisi
- Vingoma vo vakoleka vituwa pasi – nthenda iyi yitanja mmalo ngo ngasunga maji nganandi .
- Mungatonda pakupanda mbewu zo zipilira kweniso kupaka mbewu mankhwala techenda pandi
6.2.5 Stem rots
- Vingoma vifyoka pafindu
- Asani matenda ngakola vingoma vimana tivingoma tija timana
- Mungatonda pakupanda mbewu za hybrid zo zifyoka bweka cha
6.2.6. Ear rot
- Yituza ndi mphepo. Tiufwa tukhaliya mumani ngachingoma ndikunanga.
- Mungatonda pakusintha malu pamwenga kudila mankhwala