Module Articles

Ntchunga

Ntchunga

Tivibungu ndi matenda

Vidononu ndi matenda ndivimoza vovipangiska kuti ntchunga zileki kukua umampha.

Table 1: Vidononu ndi matenda ngakungaku nge mwa viyo

Nthenda

Vo vichulukisa

Chakuziwisa

Kunanga kwaki

Motingayitonde

Bean Mosaic Virus

- Aphids

-Mbeu zikuwa cha

-Mani ngaphapa

-Mutuwavyi vuna

-Kupanda mbeu yakupilila

-Kupanda mbewu yazomelezgeka

-Kusankha malo ngamampha

-Kudilamo mankwala nge  Dimethoate ndi Cypermethrine

Anthracnose

- Fungus

-Mani ngaja ndi madonthu nga khofi

-Mani nga nkhwinyata

-Mutuwavyi vuna

-Kusintha malu ngakulimapu pavyaka vitatu vevosi ndi mbewu zamgulu la vingoma

-Kuwundiya mbewu zo zaja

-Kupanda ntchunga pamoza ndi mbeu zinyaki

-Kudilamu Dithane M45

Angular Leaf Spot and web blight

-Bacteria

-Mani ngaja ndi timadonthu ta khofi

-  Timadonthu tisintha kuja tifipa.

-Mani ngapulutukiya pasi

-Pakuwavyi vuna yeyose

-Pandani mbewu zakupilila

-Kuwundiya ntchunga zo zakoleka

-Kusintha malo ngakulimapo

-Kudiyamo Daconil

 

Common Bacteria Blight

-Bacteria

- Timadothu tamajimaji kusi kwa mani

-Vimiti vifyoka

-Vakolola visika

-Pandani mbewu zakupilila

-Kusintha malo ngakulimapu

-Kuwundiya ntchunga zo zakoleka

Kupanda pa nyengu yaki, mbewu yamampha ndi

kulimiliya

 

 

 

     Chithuzi 2: Ntchunga zakukoleka ndi matenda

Bokosi 2: Vidononu ndi mo tingaviliya

Chidononu

Chakuziwisa

Kunanga kwaki

Mo tingatonde

Bean weevil (fufuzi)

-

-Katulya ntchunga zakumira

-Katulya ntchunga yose

-Kusamaliya pamalu

-Kupanda mbewu zambula tividononu

-Kutuzgapu vo tubaliyamo tividononu

-Kupope munkhwala wa Demethoate

Bean Beetle

-mazenji mu mbewu yosi

- Tuchepeska vuna pakulya mani

-Kulya mani

-Kupope  Carbaryl

Bean Aphid

-Ntchunga zija zifipa

-Ntchunga zimila ndi kufwa

-Kuwonkha maji mu mbewu

-Tunanga ntchunga

-Kuchepesa vuna

-Kupope Dimethoate

Bean Stem Maggot

-Kutondekakukuwa kwa ntchunga

-chimiti cha ntchunga chimila ndi kutupa

-Patuwavyi vuna.

-Kusinthasintha malu ngakulimapu

-Kusintha nyengu yakupandiya

-Maji ngadilikengi umampha

-Kupanda liwi

 

Chithuzi 3: Ntchunga zakukoleka ndi nyinda ( aphids)

      Chithuzi 4:  Ntchunga zakunangika ndi bean beetle

Vidononu

 Nyinda ndi tinyaki to titonkha mani (Aphids and other sucking insect pests)           

  • Mungatonda tividononu utu pakupope mankhwala nga Dimathoate 20wp

 Vidononu vakulya mani ndi maluwa

  • Asani mwe ivi mungapope Carbarly (sevin) 85wp

 Matenda

 Wilt Sclerotium blight (Sclerotium rolfsii)

  • Ngatambiya mphata mufupi ndi dongu
  • Mbewu yifota ndikuja nge ntcheti
  • Mani nga mbewu yakukoleka nganja mwa khofi ndipu ngatuwaku kumbewu.

 Vomungachita

  • Kusinthasintha njuyu ndi vingoma
  • Kupanda mumizeli kuja umampha

 Madonthu (Leaf Spot)

  • Kusinthasintha ndi mbewu zamugulu la vingoma chifukwa mankhwala ngalongo phindi cha