2.1 Mo mbewu zikolekera

Mbewu zija pachofyo chakukoleka asani zawikika ku nyengu yakotcha pamwenga kuzizima ukongwa, kunyengu za lumwi (Harris et. al 1976). Chuku chingasele panyengu ye yosi.  Pe nyengu zitatu zoo chuku changasele:

• Tiche tindakolo (asani mbewu yikuwa).
• Chiseleso po tikolo.
•  Kusele kuti takolo kali (kuti takolo ndikunozga mbewu).

2.1.1 Kunangika tiche tinadakolo

Kusanilika kwa chuku ndi poyizoni mumunda tiche tindakolo kudanika pre-harvest. Kukoleka kwaviyo kutole ndi kalimilu ko kawika mbewu pachofyo, uku ndi nge:

• Kuwerezga mbewu yimozamoza pa malo: kuwerezga mbewu yimozamoza pamunda umo kupangiska kuti mbewuyo yiji pachofyo cha A.flavus chopangiska kunangika kwa mbewu ziche mu munda.
• Kuswera kupanda: Mbewu zo zaswereseka kupanda zikumana ndi ng’mba kweniso kulyika ndi vidonono, makamaka magenge. Kulyika ndi vidonono kupangiska kuti chuku chisele kwambula suzgu.
• Ng’amba: Asani kwe ng’amba mbalala zisweka vo vipangiska kuti  Aspergillus wasele ndikukula .
• Kulyika ndi magenge ndikuleka kusamalika kwa munda: kulima munda wo we ndi mbiri yamagenge vipangiska kuti mbalala zilyiki kweniso kuti chuku chisele mwambula suzgu.

2.1.2. Kunangika panyengu yakukolo

Kakololelu kangawika mbewu pachofyo chakunangika. Vinyaki vo vingasazgiyapu kunangika kunangika kwa mbewu ndi chuku ndi nge:

• Nthowa zambula kwenere zakakololelu: mbalala zikololeka kugwiska ntchito jembi lo lingananga mbalala mwambula suzgu, kupangiska mwakusele mwa chuku. Mbalala ndi njuyu zingakoleka ndi Aspergillus kutuwa ku dongu asani zakumbika ndi dongu. Mbewu nge vingoma, mapira malezi ndi sandifulawa, kanandi zikololeka ndikunikika pasi, ivi vingapangiskaso kuti zikoleki ndi chuku cho chisanilika mudongu.
• Kukolo mbewu zambula kukhoma: Mbewu zambula kukhoma zituwa ndi mtika unandi, vo chuku chitanja. Kukolo mbalala zambula kukhoma kupangiska kuti zikoleki ndi chuku.

2.1.3. Kunangika kwa mbewu kuti zakololeka kali

Vo viwika pachofyo mbewu kuti zakololeka kali ndi nge:

• Kanikilu: Kunika pa chanya pa nyumba pamwenga pasi vipangiska mtika wo wutija wampha ku chuku.
• Kasuwilu: Palusu nge kudila maji ku mbalala pakusuwa vipangiska kuti mbalala zifewi kweniso kusazgiyaku wuzitu kweni vamampha cha chifukwa vipangiska chuku. Lusu linyaki liheni ndakupuma mbalala mu saka.
• Kuwomizga: Asani mbalala zamila ukongwa zisweka, ivi viwika mbalala kuchofyu cha chuku.
• Kutondo : kupinga mbalala pamu ndi dongu mupigila limoza ndi chuku.
• Kusankha: asani mwasankha umampha cha mbalala muche mundasungi zinganangika. Zakutemeka, zakusweka, zakuphapa zitene kutuzgikaku ku zo zamampha muche mundasungi.
• Malu ngakusungapu: kusunga mbalala ziche ndi mtika unandi pa malu ngaheni (pa nyumba, musika/ shopu) viwika mbalala pa suzgu la chuku chifukwa cha kavuwa kamchihanya, mtika ndi lumwi.
• Kusunga muvinthu vakuti mphepu zijumpha cha: kusunga mumasaka wambula kutoloka ndivasungamu vinyaki vakuti mphepu yisele cha kuchepeska chuku.
• Kanyamulilu  Kunyamula mbewu mu galimoto yambula kubeneke vingaziwika  kuchofyo cha vuwa ndi mtika vipangiska kuti chuku chime.