Module Articles

Soya

Soya

Tivibungu ndi matenda

Vidononu ndi katondelu kaki

 Vibungu va soya           

  • Vitulya mani
  • Vichepeska kapangilu ka chakulya m’mbewu ndipu paumalilu vuna yichepa
  • Kudila mankhwala kuchepeska suzgu ili
  • Tingadilasu mutetezga, misisi ndi mani ndi munkhwala wamampha wachifipa.

Muswa

  • Muswa utulya soya powakuwa mpaka kucha ukongwa asani kwe chilala chakulutiliya
  • Mungaziwa asani mbewu yifota vo vipangiska kuti yiwi pamwenga kufwa
  • Zuwani yoyalyika kuti muwoni misisi pamwenga mumphata mwambewu kuti musimikizgi kuti ndi muswa pamwenga ndi matenda nganyaki.
  • Misisi panyaki mbewu yosi yituwa yakutoloka ndikumatika ndi dongu
  • Kulyika ndi muswa kupangika ukongwa ukongwa muchifuku kupambana ndi muchihanya, mumalu ngakusika kupambana ndimalu ngakukwela, mumbewu yakukwinyiliya kumbana ndiyanthazi pamwenga zakujintha
  • Mbewu zozasuzgika ndi chilalala zituwa pachofyo chakulyika ndi muswa.
  • Kusinthasintha mbewu ndikutuzgamu viswaswa mumunda kupangiska kuti muswa uthawi.
. Tuvidononu toti wonkha maji
  • Titonkha asani mbewu yayamba maluwa ndi kunthazi kosi

 

  • Mungabaya vidononu pakupope kamoza pe Cypermethrin ndi Dimethoate 10 EC.

             Matenda

 Mulosu (Rust)

  • Ndi nthenda yimoza yoyitofya ukongwa
  • Matenda nganyaki nge ndi  frogeye, bacterial pastule, red lead blotch ngako soya kweni ngatofya cha
  • Mani ngo ngakoleka ngaja nditivilonda ta khofi panyaki tiyera kusi kwaki
  • Asani mwato mani ndikuwika pa kasalu panyaki pepala lituwa ufya wa khofi pamwenga wa mulosu utuwa asani matenda ngako nthazi
  • Asani soya ngwakoleka ukongwa mani ngosi ngatuwa weche wandakhomi vovichepeska vuna pafupifupi yosi
  • Nthenda iyi yisuzga ukongwa asani  mphepu  ye ndimutika unandi panyaki vuwa njinandi
  • Soya yowasweleskeka kupanda ndiyo wakoleka ukongwa
  • Mwaviyo pandani munyengu yaki December weche wandamali

 Mandolu (Nematodes)

  • Yingajawamu mumunda kwambula kuoneska vizindikilu pachanya pa dongu
  • Mumundamo yasuzga ukongwa vuna yichepa pamanavi
  • Soya wa ntcheti ndi wambula kukuwa ntchimanyikwilu cha mandolo
  • Asani soya wakoleka ukongwa watufya wachenda pangi maluwa ukongwa ukongwa pachilala po dongu lisunga maji cha

 Kutonda kwaki:

  • Wonesesani kuti dongu nda nyata ndipu mutika ulimu wakukwana chifukwa upangiska mbewu kupilila ndipu vizindikilu va pachanya pa dongu vichepa
  • Kusinthasintha munda pakupandamu vingoma ndi thonji pavyaka viwi viwoneska kuti vitovya
  • Pandani mbewu zozipilila nge ndi Ocepara 4

 

 Matenda nga khati: (virus)

  • Ngatuza ndi tividononu tituwa
  • Vimanyikwilu vaki ndi nge kukwinyana ndikupulutuka kwa mani
  • Matenda anga ngayambiskikasu ndi nyinda
  • Vimanyikwilu vaki vinyaki ndi nge kukwinyana kwa mani kuja nge ngamila kwa mani ngakale, kuchepa kwa mani ndikutondeka kukuwa kwa mbewu.
  • Zuwani ndi kotcha mbewu yoyakoleka

Mo tingatondera matenda nga soya

  • Pandani mbewu yakuzomelezgeka ndipu yambula matenda
  • Pandani mbewu zozipilila kudela kwinu
  • Pandani mwaliwi kuti muthawani ndimatenda ngo ngatuza kuumalilu kwa nyengu ya ulimi kuti mulimbikiski kukuwa kwamampha kwa mbewu zozilimba ndi matenda
  • Lekani kupanda mbewu yo yatuwa ko kuli matenda
  • Zuwani ndikotcha mbewu zozaoneka ndivizindikilu
  • Pandani mbewu yakutowa
  • Sinthani munda wa soya ndi mbewu nge ndi vingoma ndi mapira
  • Chepeskani dondu pakuti ndilu lisunga matenda