Vitupa va mampha vikhumbika chifukwa vithaska nyoli ku vinyama, akwiba, nyengu ya lumwi, vula ndi mphepu yakuzizima ukongwa kweniso kupereka chivikililu po pagona nyoli za masumbi. Mitundu yiwi yikuwu yikuwu ya vitupa va nyoli yo yisanilika ku Malawi ndi

Vitupa vamuchanya.

Vitupa va nyoli vamuchana, ngo ngadanikaso kuti vitupa va mutnda wa nkhunda, ngasanalika paliposi. Umampha wa vitupa va muchanya ngwakuasazgikiyapu:

• kusika mtengu, vipangika ndivunthu bweka  (uteka, sungwi ndi vimiti)

• viyuni  vijalikika pasi, ndipu vakukweliyapu asani vatuzgikapu usiku, viyuni vithasika ku vinyama vakudondu.

• Mphepu yasonu yisele pakati pa vimiti vo vija pasi chitupa, ivi vichitiska kuti mphepu zijengi zamampha.

• chitupa chija chakutowa chifukwa nyoli ziwiska vitosi pasi.

Vitupa va pasi.

Vitupa va pasi nganandi kwa alimi amanaamana a nyoli za chizungu kweniso asanilika kunmuzi makamaka vija vitupa va nyoli zo zijipenjera zija vakulya. Vitupa va pasi vijavakuzingilika pamwenga vamakona nganayi. Vimati vaki va njerwa pamwenga dongu ndipu mawindo ngawikika kuti mphepu yamampha yiselengi. Ivi vitene kuwikika musi po windu laki litene kutalikiyana 15 – 20 cm kutuwa padongu.

Nyengu zinandi vidanika “vinyasi” chifukwa pasi paki pawikika viswaswa pamulingu wa 7 mpaka 15 cm. viswaswa vingaja nkhuni, wutuchi, viswaswa va ntchunga pamwenga mbalala, maphesi nga vingoma, uteka pamwenga mani. Kusankha kutole kusanilika kweniso mtengu wa viswaswa vo.

Vitupa va pasi vikhumba kunozgeka nyengu zosi. Nyengu yakunozge yilekana kutole ndi mo muchitupa mulili. Vakuchitika vinyaki vitene nyengu yitali. Viswaswa vakuwika muchitupa vitene kuja vakuyuma nyengu zosi. Chitupa chamutika kweniso la mathipa litandaniska matenda.

Chiyerezgeru cha chitupa chamuchanya.