• Nyongolosi zakuvundisa misisi: Zinanga asani za sele kumisisi.Zipangisaso kuti matenda ngayambi
•                                      Figure 2: Chimiti cha nthochi chalyika ndi Burrowing Nematode

•  Fufuzi wa manthochi: Watolo chisumbi chamatochi.  Wasanika ukongwa mumatochi ngakali ngo ngasamalika cha.  Mungatonda pakupanda mbewu yakutowa. Malu ngo wasuzga ukongwa zuwani matochi ngosi ndikupanda nganyaki

Mo tingatonde tuvidononu:

• Kupanda mbewu zakutowa.
• Kulimiliya minda yidu.
• Pandani mbewu zo zipilila.
• Malu ngo tisuzga ukongwa pandani matochi nganyaki.

• Chiko mani yamatochi, chiyamba ndi timizeli tifipa paumalilu mizeli yitiwa yitaliyitali ndikusintha kuja ya khofi
• Yisuzga ukongwa ndi nyengu ya vuwa ndipu mbewu zitufwa
• Mungayitonda pakukanizga kuyenda ndi mbewu kutuwa malu nganyaki kufika nganyaki pamwenga kuotcha mbewu zo zakoleka.                                  Chithuzi 3: Mbewu ya nthochi yo yakoleka ndi matenda

• Yiyamba nditimadonthu ta khofi timanatimana takuzingilizika ndi mtundu wa ntcheti asani tikuwa tuto malu ngakulu nga mani.
• Malo ngo ngasuzga ukongwa matochi ngatufya ngeche ndakhomi.
• Kutonda kwaki kuyanawaka ndi chiwawu.

Figure 4: Dochi lakukoleka ndi matenda

• Yiyamba ndi tividononu tamudondu.  Yiyamba kuko misisi ndikuluta kuchimiti
• Yijala nthowa zo mutenda maji mu mbewu.
• Asani chidochi chakukoleka chadumuwika mukati chisintha mutundu.
• Nthenda iyi ukongwa yiko mbewu ya magombo ndi zambia .
• Yingachizgika cha.  Cho chikhumbika ndikudila mankhwala mudongu cho tchamampha cha kuchilengedwi
• Ukongwa yitanja malu ngo dongu lisunga maji.

• Chipangisa madonthu ngafipa kuwalo kwa dochi.  Paumalilu dochi livunda
• Mungatonda pakuto ndikotcha vipaso pamwenga viswaswa vove ndi matenda
• Matochi ngambula matenda ngo mwakolola ngasungike pamalu ngamampha.
• Pakilani umampha matochi pakunyamula kuti angakhulananga  cha.

Figure 5: Chipaso cha Matochi cho chakoleka ndi chiwawu

• Dochi lija lifipa kunthazi ndikukwana dochi losi asani ngalutiliya.
• Mungatonda pakutuzgaku timaluwa totija kunthazi kwa vipasu ndikudumuwa chiluwa chakusi kwa mkungu asani matochi ngakhomaku .

• Yiziwika ndikuvunda kwa chisumbi cha matochi.
• Mungatonda pakukomola vimiti vikuku pamalo ngo mupandengi matochi vyaka viwi muchenda pandi, muvileki vifwi ndipu muzikumbi ndi kuzuwa.

 Chisaka

• Ndimatenda ngafofya ukongwa
• Ngako mitundu yosi ya matochi.
• Ngachulukana asani mbewu zamatenda zituwa malu nganyaki kuluta malu nganyaki .
• Pachisita munga saniyapu zamampha kweni ze ndimatenda.
• Mungatonda pakupanda mbewu zambula matenda ndikukanizga kwenda ndi mbewu kutuwa malu nganyaki kulutu nganyaki.
• Asani pachisita pe yimoza yamatenda zuwani zosi ndikuotcha.